.png)
Jak zatamować krwawienie z nosa?
Krwawienie z nosa, choć często wygląda dramatycznie, zazwyczaj nie stanowi poważnego zagrożenia dla zdrowia. To powszechne zjawisko, które dotyka zarówno dzieci, jak i dorosłych — według danych American Academy of Otolaryngology nawet połowa populacji doświadczyła krwotoku z nosa przynajmniej raz w życiu. Większość przypadków można jednak skutecznie opanować w warunkach domowych, jeśli zna się kilka prostych zasad pierwszej pomocy.
Czym właściwie jest krwotok z nosa (epistaksja)?
Krwotok z nosa (łac. epistaxis) to wypływ krwi z naczyń krwionośnych jamy nosowej. W około 90% przypadków źródło krwawienia znajduje się w przedniej części przegrody nosa, tzw. splotu Kiesselbacha – sieci drobnych naczyń położonych tuż pod błoną śluzową. Tylne krwotoki, pochodzące z głębszych części nosa lub nosogardła, są rzadsze, ale potencjalnie groźniejsze i wymagają interwencji medycznej.
Najczęstsze przyczyny krwawień z nosa
Krwawienie z nosa może mieć charakter miejscowy (np. uszkodzenie śluzówki) lub ogólny (np. nadciśnienie). Do najczęstszych przyczyn należą:
-
suche powietrze – zwłaszcza zimą i w pomieszczeniach ogrzewanych;
-
urazy mechaniczne – np. dłubanie w nosie, intensywne wydmuchiwanie, uderzenie;
-
alergie i infekcje – które podrażniają błonę śluzową;
-
leki rozrzedzające krew – np. aspiryna, warfaryna, rywaroksaban;
-
nadciśnienie tętnicze – zwiększające ciśnienie w naczyniach nosa;
-
choroby krwi – np. hemofilia, małopłytkowość, białaczka;
-
zaburzenia hormonalne – często u kobiet w ciąży, gdy wzrasta objętość krwi i kruchość naczyń.
Według badań opublikowanych w British Medical Journal, nawracające krwotoki częściej dotyczą dzieci w wieku 3–10 lat oraz dorosłych po 40. roku życia.
Pierwsza pomoc przy krwawieniu z nosa krok po kroku
1. Zachowaj spokój
Krwotok może wyglądać groźnie, ale w większości przypadków ustępuje samoistnie po kilku minutach. Stres i panika mogą zwiększać ciśnienie krwi, a tym samym nasilać krwawienie.
2. Przyjmij odpowiednią pozycję
Usiądź lub stań z pochyloną do przodu głową. Nigdy nie odchylaj jej do tyłu – krew może wówczas spływać do gardła i żołądka, wywołując nudności lub wymioty.
3. Oddychaj przez usta
Pozwoli to uniknąć nieprzyjemnego uczucia „zatkania” nosa i ułatwi odpływ krwi na zewnątrz.
4. Uciśnij miękką część nosa
Ściśnij palcami skrzydełka nosa tuż poniżej twardej części i trzymaj przez 10–15 minut bez przerywania. Zerkaj na zegarek – to dłużej, niż się wydaje! W tym czasie nie rozmawiaj, nie kaszl i nie przełykaj nadmiernie śliny.
5. Zastosuj zimny okład
Przyłóż lód lub chłodny kompres (np. mrożony groszek owinięty ręcznikiem) na nasadę nosa i czoło. Zimno obkurcza naczynia krwionośne i wspomaga tamowanie krwotoku.
6. Oceń sytuację
Po 10–15 minutach sprawdź, czy krwawienie ustało. Jeśli nie – ponownie uciśnij nos na kolejne 10 minut. Gdy po dwóch cyklach (łącznie ok. 20–25 minut) krew wciąż płynie, konieczna jest pomoc medyczna.
Czego absolutnie nie robić podczas krwawienia z nosa
-
Nie odchylaj głowy do tyłu – ryzyko zachłyśnięcia i wymiotów.
-
Nie kładź się – zwiększa to ciśnienie w naczyniach nosa.
-
Nie wydmuchuj nosa po ustaniu krwotoku – może to oderwać skrzep.
-
Nie wpychaj tamponów, waty ani chusteczek zbyt głęboko – podrażnią błonę śluzową.
Po ustaniu krwawienia: co robić przez następne 24 godziny
Nawet jeśli krew przestała lecieć, błona śluzowa nosa pozostaje bardzo delikatna. Przez dobę unikaj:
-
intensywnego wysiłku fizycznego,
-
gorących kąpieli i napojów,
-
spożywania alkoholu,
-
dłubania i wydmuchiwania nosa.
Możesz delikatnie oczyścić okolice nosa letnią wodą i utrzymywać wilgotne powietrze w pomieszczeniu.
Kiedy konieczna jest konsultacja lekarska
Nie każdy krwotok z nosa to błahostka. Zgłoś się do lekarza lub na SOR, jeśli:
-
krwawienie trwa dłużej niż 20 minut,
-
utrata krwi jest znaczna,
-
towarzyszą mu zawroty głowy, omdlenia, bladość, duszność,
-
doszło do urazu głowy,
-
masz zaburzenia krzepnięcia krwi lub przyjmujesz leki przeciwzakrzepowe,
-
krwotoki powtarzają się często bez wyraźnej przyczyny,
-
krwawienie występuje u dziecka poniżej 2. roku życia.
Uwaga: wodnisty, przezroczysty wypływ z nosa po urazie może oznaczać wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego – to stan nagły, wymagający pilnej interwencji.
Krwawienie z nosa u dzieci i kobiet w ciąży
U dzieci krwotoki są częste, ale rzadko groźne. Najczęściej wynikają z dłubania w nosie lub przesuszonego powietrza. Należy jednak uważać, gdy dziecko ma powtarzające się krwotoki, siniaki na ciele lub podejrzenie ciała obcego w nosie – wtedy wymagana jest konsultacja pediatryczna.
U kobiet w ciąży krwawienia pojawiają się często z powodu zwiększonej objętości krwi i kruchości naczyń. Zazwyczaj są łagodne, ale w przypadku obfitego lub nawracającego krwotoku konieczna jest wizyta lekarska.
Profilaktyka – jak zapobiegać krwawieniom z nosa
Zapobieganie jest prostsze, niż się wydaje. Oto kilka skutecznych sposobów potwierdzonych przez Mayo Clinic i WHO:
-
Nawilżaj powietrze – używaj nawilżaczy lub wieszaj mokre ręczniki na kaloryferach.
-
Stosuj roztwory soli morskiej lub żele nawilżające do nosa, zwłaszcza zimą.
-
Pij dużo wody – odpowiednie nawodnienie to także zdrowa błona śluzowa.
-
Unikaj dymu tytoniowego i chemikaliów drażniących śluzówkę.
-
Regularnie obcinaj paznokcie dzieciom – ograniczysz ryzyko urazu mechanicznego.
-
Ostrożnie używaj kropli do nosa – nadużywanie leków obkurczających błonę śluzową może ją uszkodzić.
Nowoczesne leczenie przewlekłych i ciężkich krwotoków
Jeśli krwawienia są częste lub intensywne, lekarz może zastosować:
-
koagulację chemiczną lub elektryczną – zamknięcie uszkodzonych naczyń,
-
tamponadę nosa – wypełnienie jamy nosowej gazą lub balonem,
-
embolizację lub zabieg chirurgiczny – w przypadkach poważnych.
Wszystkie te metody są skuteczne i bezpieczne, ale stosuje się je wyłącznie w placówkach medycznych.
Podsumowanie
Krwawienie z nosa to częsty, choć niepokojący objaw. W większości przypadków jest niegroźne i łatwe do opanowania, jeśli zachowa się spokój i zastosuje właściwe kroki. Warto znać podstawowe zasady pierwszej pomocy – mogą one uratować nie tylko komfort, ale i zdrowie.
Dbając o nawilżenie powietrza, unikając podrażnień i reagując spokojnie w sytuacji krwawienia, można skutecznie zapobiec nawrotom i zachować zdrowy oddech – dosłownie i w przenośni.