Autor: Kamila Sawicka

Choroby osób starszych 🧓 – najczęstsze problemy zdrowotne w podeszłym wieku

Starość nie musi oznaczać choroby Starzenie się organizmu to naturalny proces biologiczny, który dotyczy każdego człowieka. Nie jest chorobą, lecz etapem życia, w którym ciało i umysł wymagają większej troski i uważności. Jak podkreśla Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), zdrowe starzenie to „utrzymywanie zdolności do dobrostanu fizycznego, psychicznego i społecznego mimo upływu lat”.W Polsce osoby po 60. roku życia stanowią już ponad 25% społeczeństwa, a według GUS do 2050 roku ich udział wzrośnie do 40%. Niestety, wraz z wiekiem rośnie także ryzyko chorób przewlekłych – szacuje się, że dwie trzecie seniorów zmaga się z co najmniej jednym schorzeniem przewlekłym (program PolSenior2, NFZ). Dlaczego wraz z wiekiem rośnie ryzyko chorób? Organizm w starszym wieku przypomina dobrze działającą maszynę, która jednak wymaga częstszych przeglądów. Z czasem dochodzi do spowolnienia metabolizmu, osłabienia układu odpornościowego i nerwowego, zmniejszenia masy mięśniowej i kostnej. Pogarsza się krążenie, wzrok, słuch i zdolność regeneracji tkanek.To wszystko sprawia, że ciało staje się bardziej podatne na infekcje i choroby przewlekłe – szczególnie układu krążenia, ruchu, nerwowego i metabolicznego. Choroby układu krążenia – cichy zabójca seniorów Choroby serca i naczyń są najczęstszą przyczyną zgonów w Polsce i Europie. Obejmują m.in.: nadciśnienie tętnicze – dotyczy ponad 75% osób powyżej 65. roku życia, miażdżycę – prowadzącą do zwężenia tętnic i niedokrwienia narządów, chorobę wieńcową, zawał serca i udar mózgu. Nie bez powodu nadciśnienie bywa nazywane „cichym zabójcą”. Przez lata może nie dawać objawów, a tymczasem uszkadza naczynia, serce, mózg i nerki. Regularne pomiary ciśnienia i profil lipidowy (cholesterol całkowity, LDL, HDL, trójglicerydy) to podstawowa profilaktyka. Jak zapobiegać:➡ ograniczyć sól i tłuszcze zwierzęce,➡ zwiększyć aktywność fizyczną,➡ unikać stresu i palenia,➡ regularnie kontrolować ciśnienie i poziom cholesterolu. Choroby układu ruchu – osteoporoza i zwyrodnienia Osłabienie kości i stawów to naturalna konsekwencja spadku kolagenu i wapnia. Osteoporoza – choroba „cichych złamań”. W Polsce cierpi na nią ponad 2 mln osób, głównie kobiet po menopauzie. Choroba zwyrodnieniowa stawów (reumatyzm) – prowadzi do bólu, sztywności i ograniczenia ruchu. Badaniem przesiewowym jest densytometria – powinna być wykonywana co 2 lata po 50. roku życia.Ruch, dieta bogata w wapń, witaminę D i białko, a także unikanie upadków – to podstawowe zasady profilaktyki. Choroby metaboliczne – cukrzyca typu 2 i otyłość Cukrzyca typu 2 jest najczęściej diagnozowaną chorobą metaboliczną seniorów. Według Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego dotyczy 30–40% osób po 65. roku życia. Występuje w wyniku tzw. insulinooporności, czyli zmniejszonej wrażliwości tkanek na insulinę. Objawy: wzmożone pragnienie, częste oddawanie moczu, senność, utrata masy ciała, wolne gojenie ran.Profilaktyka: zbilansowana dieta, redukcja masy ciała, codzienny ruch, regularne badania poziomu glukozy i hemoglobiny glikowanej (HbA1c). Choroby neurologiczne – Alzheimer, Parkinson i demencja Według danych WHO, na choroby otępienne cierpi dziś ponad 55 mln osób na świecie, a liczba ta podwoi się do 2050 roku.W Polsce chorobę Alzheimera rozpoznaje się u ok. 500 tys. osób. Objawia się zaburzeniami pamięci, orientacji, mowy, a także zmianami osobowości. W chorobie Parkinsona dominują drżenia, sztywność mięśni i spowolnienie ruchów. Wczesna diagnostyka (neurolog, badania neuropsychologiczne, rezonans MRI) i odpowiednia terapia mogą znacząco poprawić jakość życia chorego.Nieocenione znaczenie ma wsparcie rodziny i rehabilitacja poznawcza – ćwiczenia pamięci, gry logiczne, muzyka i kontakt społeczny. Choroby układu oddechowego, pokarmowego i immunologicznego U seniorów często rozwija się: Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) – następstwo wieloletniego palenia tytoniu, zapalenie płuc – częsta przyczyna hospitalizacji, choroby przewodu pokarmowego – zaparcia, nietolerancje pokarmowe, choroba wrzodowa, osłabienie odporności – zwiększona podatność na infekcje, np. półpasiec, grypę czy COVID-19. Szczepienia ochronne (grypa, pneumokoki, COVID-19, tężec) są skuteczną profilaktyką i zalecane przez NFZ wszystkim osobom po 60. roku życia. Zaburzenia psychiczne i emocjonalne – depresja, samotność, bezsenność Depresja u osób starszych często przebiega nietypowo. Zamiast smutku pojawiają się: apatia, zaburzenia snu, spadek apetytu, bóle mięśni i głowy. Z danych NFZ wynika, że co trzeci polski senior doświadcza objawów depresji, ale tylko część z nich trafia do specjalisty. Wsparcie psychologa, terapia, aktywność społeczna i codzienny kontakt z bliskimi są równie ważne jak leki. „Najskuteczniejszym lekarstwem dla seniora bywa rozmowa” – podkreśla dr n. med. Maria Brzegowy, geriatra. Jak dbać o zdrowie w podeszłym wieku – profilaktyka i styl życia Zdrowe starzenie to efekt codziennych nawyków. Oto najważniejsze filary profilaktyki: 🏃‍♀️ Aktywność fizyczna Regularny ruch (spacery, nordic walking, gimnastyka, pływanie) poprawia krążenie, wzmacnia mięśnie i kości oraz wpływa pozytywnie na nastrój.Już 30 minut ruchu dziennie zmniejsza ryzyko zgonu o 30% (badania WHO). 🥗 Zbilansowana dieta Podstawą jest dieta śródziemnomorska – bogata w warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty, ryby i oliwę. Warto ograniczyć sól, czerwone mięso, cukier i tłuszcze trans.Nie można też zapominać o odpowiednim nawodnieniu – osoby starsze często nie odczuwają pragnienia. 🩺 Regularne badania profilaktyczne Co najmniej raz w roku: pomiar ciśnienia, masy ciała i BMI, morfologia, glukoza, lipidogram, EKG, badanie moczu, kontrola wzroku, słuchu, gęstości kości (densytometria). 💬 Kontakty społeczne i wsparcie emocjonalne Seniorzy, którzy utrzymują relacje z rodziną i przyjaciółmi, rzadziej chorują na depresję i demencję.Aktywność w klubach seniora, Uniwersytetach Trzeciego Wieku czy wolontariacie znacząco wydłuża życie i poprawia jego jakość. Podsumowanie – starość w zdrowiu jest możliwa Choć nie da się zatrzymać czasu, można spowolnić jego skutki. Dbałość o siebie, ruch, dobre odżywianie, profilaktyka i czuła obecność bliskich sprawiają, że jesień życia może być pogodna i aktywna.Jak mówi popularne przysłowie geriatryczne: „Nie przestajemy się ruszać, bo się starzejemy – starzejemy się, bo przestajemy się ruszać.”