.png)
Co robić, gdy kogoś porazi prąd?
W dobie powszechnego dostępu do urządzeń elektrycznych, porażenie prądem nie jest sytuacją zarezerwowaną tylko dla elektryków. Może zdarzyć się każdemu – w domu, w pracy, a nawet na spacerze po burzy. Choć w większości przypadków kończy się na drobnym szoku, w poważniejszych sytuacjach skutki mogą być tragiczne. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), rocznie tysiące osób na całym świecie doznaje obrażeń w wyniku kontaktu z prądem elektrycznym – wiele z nich wymaga hospitalizacji.
Dlatego znajomość zasad pierwszej pomocy przy porażeniu prądem może decydować o życiu lub śmierci.
⚠️ Co dzieje się z organizmem podczas porażenia prądem?
Prąd elektryczny przepływając przez ciało, staje się niewidzialnym wrogiem. W zależności od natężenia, napięcia i czasu działania, może prowadzić do poważnych uszkodzeń tkanek, mięśni, a nawet serca.
Przy prądzie o natężeniu do 3 mA odczuwa się lekkie mrowienie. Powyżej 10 mA mięśnie dłoni mogą się skurczyć tak silnie, że poszkodowany nie jest w stanie puścić przewodu. Prąd powyżej 50 mA może doprowadzić do zatrzymania oddechu i akcji serca – w ciągu zaledwie kilku sekund.
Skutki porażenia zależą od tzw. pętli prądowej, czyli drogi, jaką energia przepływa przez ciało.
Najbardziej niebezpieczna jest pętla ręka–klatka piersiowa–ręka, ponieważ prąd przechodzi wówczas przez serce, mogąc wywołać migotanie komór – stan bezpośredniego zagrożenia życia.
🔌 Przyczyny i najczęstsze sytuacje prowadzące do porażenia
Do porażenia prądem dochodzi najczęściej w wyniku:
-
uszkodzonych przewodów, wtyczek lub gniazdek,
-
nieprawidłowego uziemienia urządzeń,
-
pracy z mokrymi rękami lub na wilgotnym podłożu,
-
samodzielnych napraw instalacji bez odłączenia zasilania,
-
kontaktu z liniami wysokiego napięcia (np. podczas burzy).
Szczególnie narażone są dzieci i osoby starsze – u dzieci z powodu ciekawości, u seniorów z powodu spowolnionej reakcji i mniejszej sprawności ruchowej.
🚨 Pierwsza zasada ratowania – zadbaj o własne bezpieczeństwo
W przypadku porażenia prądem ratownik nigdy nie może dotknąć osoby porażonej, dopóki źródło prądu nie zostanie odłączone.
To absolutna zasada, której złamanie może doprowadzić do tragedii – dwóch ofiar zamiast jednej.
Jak bezpiecznie odłączyć źródło prądu:
-
wyłącz bezpiecznik lub główny wyłącznik prądu,
-
wyciągnij wtyczkę z gniazdka (jeśli można to zrobić suchą ręką),
-
odsuń przewód nieprzewodzącym przedmiotem – np. suchym kijem, deską lub gumową matą,
-
nigdy nie używaj metalu ani mokrego materiału.
Dopiero po upewnieniu się, że źródło energii zostało odłączone, można podejść do poszkodowanego.
🧠 Ocena stanu poszkodowanego
Po zabezpieczeniu miejsca zdarzenia:
-
Sprawdź przytomność – potrząśnij delikatnie ramieniem i zapytaj głośno: „Czy mnie słyszysz?”.
-
Udrożnij drogi oddechowe – odchyl głowę, unieś brodę.
-
Sprawdź oddech i tętno – obserwuj ruchy klatki piersiowej przez 10 sekund.
Jeśli osoba:
-
Oddycha, ale jest nieprzytomna – ułóż ją w pozycji bocznej ustalonej i monitoruj.
-
Nie oddycha i nie reaguje – rozpocznij resuscytację krążeniowo-oddechową (RKO).
❤️ Resuscytacja krążeniowo-oddechowa (RKO)
Każda sekunda ma znaczenie. Mózg człowieka zaczyna obumierać po około 4 minutach bez dopływu tlenu.
Dlatego działaj natychmiast:
-
Wezwij pogotowie – 112 (podaj miejsce zdarzenia, stan poszkodowanego, liczbę ofiar).
-
Uklęknij przy poszkodowanym.
-
Połóż dłonie na środku klatki piersiowej.
-
Wykonuj 100–120 uciśnięć na minutę (około 2 uciśnięcia na sekundę), na głębokość ok. 5 cm.
-
Po 30 uciśnięciach wykonaj 2 oddechy ratownicze, jeśli potrafisz i masz ochronę (np. maseczkę).
-
Kontynuuj do przyjazdu ratowników lub odzyskania oddechu.
Jeżeli dostępny jest AED (Automatyczny Defibrylator Zewnętrzny) – użyj go. Urządzenie samo poinstruuje, co robić i czy wykonać defibrylację.
🔥 Oparzenia elektryczne – co robić?
Oparzenia po porażeniu prądem bywają zdradliwe – zewnętrzne ślady mogą być niewielkie, mimo że prąd uszkodził narządy wewnętrzne.
Postępowanie:
-
schładzaj miejsce oparzenia czystą, chłodną wodą przez 10–20 minut,
-
nie używaj lodu, tłuszczów, kremów ani maści,
-
załóż jałowy, suchy opatrunek,
-
nie przekłuwaj pęcherzy,
-
wezwij pomoc medyczną.
Każde porażenie prądem – nawet jeśli poszkodowany czuje się dobrze – wymaga obserwacji lekarskiej.
Uszkodzenia mięśni lub zaburzenia rytmu serca mogą ujawnić się z opóźnieniem, nawet po kilku godzinach.
🧯 Objawy i możliwe powikłania
Objawy porażenia prądem zależą od wielu czynników, ale najczęściej obejmują:
-
skurcze mięśni i drętwienie kończyn,
-
zaburzenia rytmu serca,
-
utratę przytomności,
-
poparzenia skóry,
-
trudności z oddychaniem,
-
drgawki lub paraliż mięśni oddechowych.
Długofalowe skutki mogą obejmować:
-
przewlekły ból i osłabienie mięśni,
-
problemy neurologiczne (np. zaburzenia czucia),
-
zaburzenia snu i pamięci,
-
lęk i stres pourazowy.
⚙️ Profilaktyka – jak zapobiegać porażeniom?
Ochrona przed porażeniem prądem jest prosta, ale wymaga konsekwencji.
Najważniejsze zasady:
-
nie dotykaj gniazdek i wtyczek mokrymi rękami,
-
regularnie sprawdzaj stan instalacji elektrycznej,
-
nie naprawiaj urządzeń pod napięciem,
-
używaj wyłączników różnicowoprądowych (tzw. „różnicówki”),
-
ucz dzieci zasad bezpiecznego korzystania z prądu,
-
unikaj przebywania pod liniami wysokiego napięcia podczas burzy
🧩 Podsumowanie
Porażenie prądem to cichy, ale niezwykle groźny przeciwnik. Może spowodować niewielkie oparzenie, ale i nagłe zatrzymanie krążenia.
Najważniejsze to zachować spokój, nie dotykać poszkodowanego przed odłączeniem źródła prądu, a następnie ocenić jego stan i w razie potrzeby rozpocząć RKO.
Każda minuta zwłoki zmniejsza szansę na przeżycie. Dlatego warto zapamiętać prostą zasadę:
Bezpieczeństwo – Sprawdź – Reaguj – Wezwij – Ratuj.
Znajomość tych kroków może kiedyś uratować czyjeś życie. Może nawet Twoje.